บทนำ: ไขข้อสงสัยภาษีรายได้จากการเทรดหุ้นในประเทศไทย
ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยดึงดูดนักลงทุนมากมาย ด้วยโอกาสสร้างผลตอบแทนที่น่าพึงพอใจ แต่หลายคนยังสงสัยว่ารายได้จากการเทรดหุ้นต้องเสียภาษีหรือเปล่า โดยเฉพาะนักลงทุนรายบุคคล การรู้จักกฎภาษีให้ชัดเจนช่วยให้วางแผนการลงทุนได้ดีขึ้น และป้องกันปัญหาทางกฎหมายได้อีกด้วย บทความนี้จะอธิบายเรื่องภาษีที่เกี่ยวข้องกับรายได้จากการซื้อขายหุ้นทั้งในไทยและต่างประเทศ ไม่ว่าจะเป็นวิธีคำนวณ การยื่นแบบ หรือประเด็นสำคัญที่ควรระวัง เพื่อให้นักลงทุนจัดการภาษีได้อย่างถูกต้องและคุ้มค่าที่สุด
ภาษีกำไรส่วนต่างจากการขายหุ้นในประเทศ: ได้รับการยกเว้นหรือไม่?
สำหรับบุคคลธรรมดาที่ลงทุนในไทย กำไรที่ได้จากการขายหุ้นที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย หรือ SET จะได้รับการยกเว้นภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา ตามมาตรา 42 (17) ของประมวลรัษฎากร นโยบายนี้ช่วยส่งเสริมให้คนสนใจลงทุนในตลาดทุนของเรา ทำให้กำไรจากการขายหุ้นส่วนใหญ่ไม่ต้องเอาไปรวมคำนวณภาษีรายปี
แต่ก็มีข้อยกเว้นที่ควรรู้ไว้ เช่น ถ้าเป็นนิติบุคคล กำไรนั้นจะนับเป็นรายได้ของบริษัทและต้องเสียภาษีเงินได้นิติบุคคลตามปกติ หรือถ้าซื้อขายหลักทรัพย์อื่นที่ไม่ใช่หุ้นใน SET เช่น หุ้นนอกตลาด ตราสารหนี้ หรือสินทรัพย์ดิจิทัลบางอย่าง ภาษีอาจต่างออกไป ส่วนหุ้นต่างประเทศก็มีกฎแยกต่างหาก ซึ่งเราจะพูดถึงต่อไป
การยกเว้นภาษีกำไรส่วนต่างจากหุ้นในประเทศสำหรับบุคคลธรรมดา ถือเป็นจุดเด่นที่ทำให้ตลาดหุ้นไทยน่าลงทุน โดยไม่ต้องกังวลเรื่องภาษีส่วนนี้มากนัก ซึ่งต่างจากหลายประเทศที่กำไรแบบนี้ต้องเสียภาษีเต็มๆ
ภาษีเงินปันผลจากหุ้นในประเทศ: วิธีการหักภาษี ณ ที่จ่ายและการขอเครดิตภาษี
ตรงข้ามกับกำไรส่วนต่าง รายได้จากเงินปันผลที่ได้จากหุ้นใน SET จะถูกหักภาษี ณ ที่จ่าย 10% โดยบริษัทที่จ่ายปันผลจะจัดการหักและส่งให้กรมสรรพากรเอง
หลังจากหักภาษีไปแล้ว บุคคลธรรมดามีทางเลือกสองแบบในการจัดการต่อ ทางแรกคือไม่เอาเงินปันผลไปรวมคำนวณภาษี ถ้าคิดว่าอัตรา 10% พอเหมาะสม หรือรายได้อื่นๆ น้อย ก็จบแค่นี้เป็นภาษีสุดท้าย ทางที่สองคือเอาไปรวมคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดารายปี แล้วขอเครดิตภาษีคืนได้บางส่วน เครดิตนี้มาจากภาษีเงินได้นิติบุคคลที่บริษัทจ่ายไปก่อนหน้า สูตรคำนวณคือ เครดิตภาษี = เงินปันผล × (อัตราภาษีเงินได้นิติบุคคล / (100 – อัตราภาษีเงินได้นิติบุคคล)) ถ้าอัตราภาษีส่วนตัวต่ำกว่าภาษีนิติบุคคลที่ 20% ปัจจุบัน ก็อาจได้เงินคืนหรือลดภาษีส่วนอื่น
ตัวอย่างง่ายๆ ถ้าได้ปันผล 10,000 บาท หักภาษี 1,000 บาท (10%) และบริษัทเสียภาษีนิติบุคคล 20% เครดิตภาษีจะเท่ากับ 10,000 × (20 / 80) = 2,500 บาท ถ้าภาษีส่วนตัว 15% ภาษีที่ต้องจ่ายจากปันผลคือ 1,500 บาท ลบเครดิต 2,500 บาท และหักที่จ่ายไป 1,000 บาท ผลคืออาจไม่ต้องจ่ายเพิ่มหรือได้คืนถ้าคำนวณรวมแล้วต่ำกว่า
การตัดสินใจว่าจะรวมหรือไม่ ควรดูฐานภาษีรวมของตัวเอง ถ้าสูงกว่า 10% การไม่รวมอาจดีกว่า แต่ถ้าต่ำหรือไม่มีรายได้อื่น การรวมเพื่อขอเครดิตอาจช่วยประหยัดได้มาก
ภาษีจากการลงทุนในหุ้นต่างประเทศ: ผู้มีถิ่นที่อยู่ในประเทศไทยต้องเสียภาษีอย่างไร?
ส่วนนี้เป็นเรื่องที่เปลี่ยนแปลงและสำคัญมากสำหรับนักลงทุนที่สนใจหุ้นต่างประเทศ ถ้าคุณอาศัยในไทยเกิน 180 วันต่อปีภาษี รายได้จากหุ้นต่างประเทศทั้งกำไรส่วนต่างและเงินปันผล จะมีกฎภาษีที่ซับซ้อนกว่าหุ้นไทย
การเปลี่ยนแปลงหลักตั้งแต่ปีภาษี 2567 หรือ 2024 ตามประกาศกรมสรรพากร รายได้จากต่างประเทศทุกประเภท ถ้านำกลับเข้าประเทศในปีภาษีไหน ก็ต้องเอาไปรวมคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาในไทย ไม่ว่ามันเกิดขึ้นปีไหน แต่ต้องเป็นรายได้หลัง 1 มกราคม 2567
สำหรับกำไรส่วนต่างจากขายหุ้นต่างประเทศ เช่น หุ้นอเมริกาหรือ ETF ถ้ามีกำไรและนำเงินนั้นกลับไทยในปีไหน ก็ต้องเอาไปรวมภาษีตามอัตราก้าวหน้า ส่วนเงินปันผลจากหุ้นต่างประเทศ มักถูกหักภาษีที่ต้นทางก่อน เช่น สหรัฐหัก 30% สำหรับคนต่างชาติที่ไม่มีสนธิสัญญา แล้วถ้านำส่วนที่เหลือกลับไทย ก็ต้องรวมคำนวณภาษีอีก
ปัญหาที่พบบ่อยคือภาษีซ้ำซ้อน เพราะถูกเก็บทั้งสองประเทศ ไทยแก้ไขด้วยการทำอนุสัญญาภาษีซ้อนกับหลายชาติ เช่น สหรัฐ สหราชอาณาจักร สิงคโปร์ ซึ่งช่วยลดหรือเลิกภาษีซ้ำ โดยส่วนใหญ่ใช้วิธีเครดิตภาษี คือเอาภาษีที่จ่ายต่างประเทศมาหักในไทย แต่ไม่เกินภาษีที่ต้องจ่ายในไทย หรือบางกรณียกเว้นภาษีในประเทศใดประเทศหนึ่ง
นักลงทุนหุ้นต่างประเทศควรศึกษาอนุสัญญากับประเทศที่ลงทุนให้ดี และเก็บเอกสารเสียภาษีต่างประเทศไว้ใช้ยื่นในไทย เช็ครายชื่อประเทศที่ไทยมีอนุสัญญาได้จากเว็บกรมสรรพากร
แพลตฟอร์มการลงทุนต่างประเทศกับผลกระทบทางภาษี
การลงทุนหุ้นต่างประเทศมักผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ เช่น Dime ซึ่งเป็นของไทยแต่ลงทุนต่างประเทศ eToro Interactive Brokers หรือโบรกเกอร์อื่นๆ ควรรู้ว่าแพลตฟอร์มเหล่านี้จัดการภาษียังไง แพลตฟอร์มต่างประเทศมักหักภาษีปันผลตามกฎท้องถิ่น เช่น สหรัฐหัก 30% หรือลดเหลือ 15% ถ้ากรอกฟอร์ม W-8BEN และมีสนธิสัญญา ส่วนรายงานการซื้อขายหรือรายได้ บางที่ให้สรุปไว้ใช้ยื่นภาษี แต่ส่วนใหญ่ นักลงทุนต้องติดตามและคำนวณเอง การโอนเงินจากบัญชีต่างประเทศกลับไทย จะนับว่าเป็นการนำเงินกลับ และต้องรวมภาษี
การยื่นภาษีและข้อควรระวังสำหรับรายได้จากการซื้อขายหุ้น
การยื่นภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาจากรายได้หุ้นต้องทำถูกต้อง เพื่อหลีกเลี่ยงค่าปรับจากกรมสรรพากร
เอกสารที่จำเป็น ได้แก่ ใบรับรองหักภาษี ณ ที่จ่ายสำหรับปันผล จากบริษัทหลักทรัพย์ รายงานการซื้อขายหรือ statement จากโบรกเกอร์หรือแพลตฟอร์ม เพื่อแสดงกำไรขาดทุนและปันผล และถ้าลงทุนต่างประเทศ หลักฐานเสียภาษีที่นั่นเพื่อขอเครดิตตามอนุสัญญา
การยื่นทำได้ในช่วงมกราคมถึงมีนาคมปีถัดไป สำหรับรายได้ปีก่อน ผ่านระบบออนไลน์ที่ www.rd.go.th หรือยื่นกระดาษที่สำนักงานสรรพากร การรู้กฎภาษีช่วยวางแผนได้ เช่น เลือกเวลานำเงินต่างประเทศกลับ หรือใช้สิทธิลดหย่อนอื่นๆ
ถ้ายื่นผิดหรือไม่ยื่น อาจโดนปรับอาญา เงินเพิ่ม 1.5% ต่อเดือน และเบี้ยปรับสูงสุด 2 เท่าของภาษีที่ค้าง
นอกเหนือจากหุ้น: ภาษีการลงทุนในสินทรัพย์อื่นๆ
นอกจากหุ้น นักลงทุนหลายคนยังมองหาสินทรัพย์อื่น ซึ่งภาษีต่างกันไป
การเทรด Forex ถือเป็นรายได้ต่างประเทศ ถ้านำกลับไทยต้องรวมภาษีเหมือนหุ้นต่างประเทศ สำหรับทองคำ ทองแท่งหรือรูปพรรณ กำไรจากการขายโดยบุคคลธรรมดามักยกเว้นภาษี ไม่นับเป็นเงินได้ตามมาตรา 40 แต่ถ้าซื้อขายผ่านสัญญาหรือกองทุน เช่น ในแอปเป๋าตัง หรือกองทุนรวมทองคำ ภาษีอาจต่าง โดยกองทุนมักหักภาษีกำไรขายคืนหรือปันผล
กองทุนรวม กำไรขายคืนหน่วยลงทุน ถ้ากองทุนลงทุนหุ้นไทย มักยกเว้นภาษีเหมือนกำไรหุ้น แต่ถ้าลงทุนต่างประเทศ จะนับเป็นรายได้ต่างประเทศและเสียภาษีถ้านำกลับ ส่วนปันผลจากกองทุน หัก 10% และเลือกจัดการเหมือนปันผลหุ้น
ก่อนลงทุน ควรศึกษาภาษีของแต่ละสินทรัพย์ให้ละเอียด และถ้าสงสัยให้ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ
สรุป: การลงทุนอย่างชาญฉลาดและการวางแผนภาษีที่ถูกกฎหมาย
การรู้ภาษีจากรายได้เทรดหุ้นเป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับนักลงทุน สรุปสั้นๆ คือ กำไรขายหุ้นไทยยกเว้นสำหรับบุคคลธรรมดา ปันผลหุ้นไทยหัก 10% และขอเครดิตได้ ส่วนรายได้หุ้นต่างประเทศ ถ้านำกลับไทยตั้งแต่ปี 2567 ต้องรวมภาษี และใช้สิทธิจากอนุสัญญาภาษีซ้อน
การวางแผนภาษีถูกกฎหมายช่วยเพิ่มผลตอบแทนสุทธิให้ยั่งยืน ควรติดตามข่าวจากกรมสรรพากรเพราะกฎอาจเปลี่ยน และถ้าซับซ้อนให้ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญที่เหมาะกับสถานการณ์ตัวเอง
1. ขายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ไทย (SET) ได้กำไร ต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาหรือไม่?
บุคคลธรรมดาไม่ต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาจากกำไรส่วนต่างจากการขายหุ้นที่จดทะเบียนใน SET ไม่ต้องเอาไปรวมคำนวณภาษีรายปี
2. เงินปันผลจากหุ้นไทย ถูกหักภาษี ณ ที่จ่ายเท่าไหร่ และขอคืนได้หรือไม่?
หักภาษี ณ ที่จ่าย 10% โดยบริษัทที่จ่าย คุณเลือกไม่รวมคำนวณภาษีได้ ถือเป็นภาษีสุดท้าย หรือรวมเพื่อขอเครดิตภาษีคืน ถ้าฐานภาษีตัวเองต่ำกว่าภาษีนิติบุคคลของบริษัท
3. ถ้าลงทุนหุ้นต่างประเทศ เช่น หุ้นสหรัฐฯ หรือ ETF ต่างประเทศ จะต้องเสียภาษีในไทยอย่างไร?
ถ้าอยู่ไทยเกิน 180 วัน และนำรายได้ทั้งกำไรส่วนต่างกับปันผลกลับมาตั้งแต่ปีภาษี 2567 ต้องเอาไปรวมคำนวณภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาตามอัตราก้าวหน้า
4. รายได้จากหุ้นต่างประเทศที่โอนกลับเข้ามาในไทย ต้องเสียภาษีเมื่อไหร่ และมีข้อยกเว้นไหม?
เสียภาษีในปีที่นำเงินกลับเข้าประเทศ โดยบุคคลธรรมดาไม่มีข้อยกเว้นหลัก แต่ถ้ามีอนุสัญญาภาษีซ้อนกับประเทศต้นทาง สามารถเอาภาษีที่จ่ายที่นั่นมาหักเป็นเครดิตในไทย ลดภาษีซ้ำซ้อนได้
5. มีวิธีวางแผนภาษีสำหรับการลงทุนหุ้น เพื่อลดภาระภาษีอย่างถูกกฎหมายหรือไม่?
ใช่ เช่น ใช้สิทธิจากอนุสัญญาภาษีซ้อนสำหรับหุ้นต่างประเทศ เลือกเวลานำเงินกลับไทยให้เหมาะสม หรือลงทุนผ่านกองทุน SSF หรือ RMF เพื่อลดหย่อนภาษี ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อแผนที่เหมาะกับตัวเอง
6. การเทรด Forex หรือทองคำผ่านแอปฯ เป๋าตัง ต้องเสียภาษีเหมือนหุ้นหรือไม่?
รายได้เทรด Forex นับเป็นต่างประเทศ ถ้านำกลับต้องเสียภาษีเหมือนหุ้นต่างประเทศ สำหรับทองคำผ่านเป๋าตัง ถ้ากำไรซื้อขายตรงมักยกเว้นภาษี แต่ถ้ากองทุนรวมทองคำ อาจหักภาษีปันผลหรือกำไรขายคืน
7. ถ้ามีรายได้จากการขายหุ้น แต่ไม่เคยยื่นภาษี จะมีผลกระทบอะไรบ้าง?
ถ้ากำไรหุ้นไทยสำหรับบุคคลธรรมดา ยกเว้นภาษีเลยไม่มีปัญหา แต่ถ้ารายได้หุ้นต่างประเทศที่นำกลับ หรือปันผลหุ้นไทยที่ยื่นผิด อาจโดนปรับ เงินเพิ่ม และเบี้ยปรับจากกรมสรรพากร
8. ควรเตรียมเอกสารอะไรบ้างในการยื่นภาษีสำหรับรายได้จากการลงทุนหุ้น?
เตรียมใบรับรองหักภาษี ณ ที่จ่ายหรือทวิ 50 สำหรับปันผล รายงานซื้อขายหรือ statement จากโบรกเกอร์ และถ้าลงทุนต่างประเทศ หลักฐานเสียภาษีที่นั่นเพื่อขอเครดิต
9. การลงทุนในกองทุนรวม (Mutual Funds) มีหลักการเสียภาษีต่างจากหุ้นโดยตรงอย่างไร?
กำไรขายคืนหน่วยลงทุนกองทุนหุ้นไทยมักยกเว้นภาษีเหมือนกำไรหุ้น แต่กองทุนต่างประเทศนับเป็นรายได้ต่างประเทศ เสียภาษีถ้านำกลับ ปันผลจากกองทุนหัก 10% และขอเครดิตได้เหมือนปันผลหุ้น
10. มีช่องทางติดต่อ กรมสรรพากร หรือผู้เชี่ยวชาญด้านภาษี เพื่อขอคำปรึกษาเรื่องหุ้นไหม?
โทรสายด่วนกรมสรรพากร 1161 หรือเช็คเว็บ www.rd.go.th สำหรับข้อมูลเพิ่ม นอกจากนี้ ปรึกษานักวางแผนการเงินหรือผู้เชี่ยวชาญภาษีที่มีใบอนุญาต เพื่อคำแนะนำเฉพาะบุคคล
